Kanun 140 (1963) - TÜRK VATANDAŞLARININ TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNE DİLEKÇEYLE BAŞVURMALARI VE DİLEKÇELERİN İNCELENMESİ İLE KARARA BAĞLANMASININ DÜZENLENMESİNE DAİR KANUN.

Türk vatandaşlarının Millet Meclisi Başkanlığına tek başlarına veya toplu halde gönderdikleri dilekçeler, Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Karma Komisyonunda incelenir.
Bu Karma Komisyon, her toplantı yılı başında, Cumhuriyet Senatosunca kendi üyeleri arasından seçilecek yedi üye ile Millet Meclisince milletvekilleri arasından seçilecek onsekiz üyeden kuruludur.
Karma Komisyona her Meclisteki siyasi parti gruplarından ve siyasi parti grubu mensubu olmıyanlardan seçilecek olanların tesbitinde, bunların o meclisteki sayılarının yüzde oranı esastır. Bu esasa göre, her Mecliste hangi siyasi parti gruplarından ve siyasi parti grubu üyesi olmıyanlardan ne kadar aday gösterileceği, önceden, o Meclisin İçtüzüğüne göre yetkili organ tarafından aynı İçtüzükte gösterilen komisyonların seçimine dair kuralların uygulanması suretiyle yapılır.
Bu Karma Komisyon üyeliği, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosunun diğer Karma Komisyon ve komisyonları üyeliğiyle bağdaşamaz; geçici nitelikteki komisyonları üyeliğiyle bağdaşabilir.

Anayasanın 62 nci maddesi uyarınca, vatandaşların, gerek şahıslarına gerek kamuya ait olarak, kanunlara ve tüzüklere aykırı gördükleri hususlar ile bir hakkın hak sahibine tanınmaması veya ihmale uğraması hakkında gönderilen dilekçeler ve dilekçe mahiyetindeki telgraflar, Dilekçe Karma Komisyonu Müdürlüğünce, üzerlerine bir sayı konup özel bir deftere kaydedilir ve dilekçe sahibi veya sahiplerine bir alındı varakası gönderilir.

Dilekçelerde, sahibi veya sahiplerinin imzası bulunmak, iş ve unvanı gösterilmek ve sahiplerinden en az birinin ikametgahı belirtilmek gerekir.
Dilekçelerin bir Cumhuriyet Senatosu üyesi veya milletvekili eliyle verilmesi de mümkündür. Bu takdirde, o üye, dilekçenin kendi vasıtasiyle verildiğini dilekçeye kaydederek bu kaydın altını imzalar.

Dilekçe Karma Komisyonu Başkanlık Divanı, bir Başkan, bir Başkanvekili, iki Sözcü ile iki Katipten kurulur Başkan ve Başkanvekili, Karma Komisyona aynı Meclis tarafından seçilmiş olan üyeler arasından seçilemezler İki Sözcüden biri ile iki Katipten biri, Karma Komisyona Cumhuriyet Senatosu tarafından seçilmiş olan üyeler arasından seçilirler. Başkanlık Divanı seçimi Karma Komisyon üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla yapılır.

Dilekçe Karma Komisyonu Başkanlık Divanı, Karma Komisyona gelen dilekçeleri, icabında ilgili bakanlığın da görüşünü almak veya bir temsilcisini çağırmak suretiyle inceliyerek:
I – Dilekçe,
a) Adli, idari veya askeri kaza mercilerinden birinin veya Uyuşmazlık Mahkemesinin veyahut Anayasa Mahkemesinin kararına konu olan; veya
b) Yukarıdaki (a) fıkrasında bahis konusu kaza mercilerinden birinde incelenmekte olan; veya
c) Halli, yukarıdaki (a) fıkrasında zikredilen kaza mercilerinden birinin kararına bağlı bulunan hususlardan şikayete dairse; veya
d) Kanun teklif veya tasarısına konu olmayı gerektiriyorsa, dilekçenin görüşülemiyeceğini;
II – Dilekçe, son kararı almaya yetkili - Yüksek Hakimler Kurulu dahil olmak üzere - bir idari merci tarafından henüz kesin bir karara bağlanmamış bir hususa aitse, dilekçe sahibi veya sahiplerine, Karma Komisyonca yapılabilecek bir işlem olmadığı ve yetkili idari mercie başvurması lüzumunun bildirilmesi gerektiğini karara bağlar.
III – Karma Komisyon Başkanlık Divanı, bu maddede bahis konusu kararlarını, dilekçenin sahip ve sahiplerini, iş ve unvanlariyle ikametgahlarını, tarihini, kayıt tarihi ve sayısını ve konusunu gösteren bir cetvele geçirerek her hafta başında Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerine dağıtır. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinden birinin, bu cetvelde gösterilen Başkanlık Divanı kararına cetvelin dağıtım tarihinden itibaren on gün içinde yazıyla itiraz etmemesi takdirinde Başkanlık Divanı kararı kesinleşir ve dilekçe sahip veya sahiplerine yazıyla bildirilir.

Karma Komisyon Başkanlık Divanının 5 inci maddenin I ve II nci bentleri dışında gördüğü dilekçeler ile aynı maddenin zikri geçen bentleri gereğince karara bağladığı dilekçelerden süresi içinde itiraza uğrıyanlar, Karma Komisyon Genel Kuruluna sevk edilir.
Karma Komisyon Genel Kurulu, kendisine sevk edilen dilekçeleri, ilk önce, karar konusu olup olamıyacakları noktasından 5 inci maddenin I ve II nci bentleri gereğince inceliyerek bu hususu karara bağlar.
Karma  Komisyon  Genel  Kurulu,  karar  konusu  olabileceğini  kararlaştırdığı  dilekçeleri,   lüzum   gördüğü   takdirde,   ilgili   bakanlıktan   gereken   bilgiyi  aldıktan    son-

ra, esas bakımından inceliyerek karara bağlar. Bu kararın birer sureti ilgili bakanlığa veya bakanlıklara, birer sureti de dilekçe sahip veya sahiplerine ve dilekçe bir Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyesi eliyle verilmişse, o üyeye gönderilir.

Karma Komisyon Başkanlık Divanı, her hafta, Karma Komisyon Genel Kurulunca alınan kararları, 5 inci maddenin III üncü bendinde bahis konusu cetveldeki bilgilerin yer aldığı bir cetvel halinde bütün Cumhuriyet Senatosu üyeleriyle milletvekillerine ve Bakanlara dağıtır. Bu cetvelde, Karma Komisyon Genel Kurulunun kararının ve gerekirse gerekçesinin tam metni yayınlanır.

Dilekçe Karma Komisyonu Genel Kurulunda, Karma Komisyonca lüzum görülürse, görüşülen dilekçe ile ilgili bakanlık veya bakanlıklar temsilcileri hazır bulunur.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin her üyesi, 6 ncı maddede bahis konusu cetvelin dağıtılması gününden itibaren otuz gün içinde, Dilekçe Karma Komisyonu Genel Kurulunun kararına, gerekçe göstererek yazıyla itiraz edebilir. Bu itirazlar, Dilekçe Karma Komisyonu Başkanlığına verilir. Bu süre içinde itirazda bulunulmamışsa, dilekçe hakkındaki karar kesinleşir.
Karma Komisyon Genel Kurulu, o dilekçe için, itiraz tarihinden itibaren otuz gün içinde bir rapor düzenliyerek Cumhuriyet Senatosu Başkanlığına sunar.
Cumhuriyet Senatosunun alacağı karar, yeniden Karma Komisyon Genel Kurulunda görüşülür ve Karma Komisyonu bu konudaki raporunu, Cumhuriyet Senatosunun kararı tarihinden itibaren yedi gün içinde, Millet Meclisi Başkanlığına sunar. Millet Meclisinin kararı kesindir.
Karma Komisyon, raporunu, Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi Genel Kurullarında kendisi savunur. Raporun savunulmasında uygulanan kurallar, ilgili Meclisin İçtüzüğünün koyduğu kurallardır. Rapor, Meclisler Genel Kurullarında sadece bir defa görüşülür. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi Genel Kurullarında bu konuda karar verilmeden önce, ilgili Bakan veya Bakanlar veyahut gönderecekleri yüksek dereceli memurlar dinlenir. Bu raporlar, itiraz sahibinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sıfatı kalkmış veya Millet Meclisi dönemi sona ermiş olsa bile, yasama meclislerinde görüşülür; ancak, Millet Meclisi döneminin sona ermiş bulunması takdirinde, Karma Komisyonun yeni bir rapor hazırlaması gereklidir.
Bu madde hükümleri gereğince kesinleşen kararlar, 6 ncı maddenin 3 üncü fıkrası uyarınca, ilgililere ve ilgili bakanlık veya bakanlıklara bildirilir.

Yasama meclislerinin tatili veya ara vermesi sırasında, 5 ve 9 uncu maddelerde bahis konusu süreler işlemez; ancak, tatil veya araverme sırasında Dilekçe Karma Komisyonu çalışmaktaysa, 5 inci maddedeki süre işlemeye devam eder.

Dilekçe Karma Komisyonuna gelmesinden sonra hakkında inceleme ve görüşmelerin devam ettiği bir dilekçenin konusu, bu devre sırasında adli, idari veya askeri kaza mercilerine, Uyuşmazlık Mahkemesine veya Anayasa Mahkemesine aksetmişse, bu dilekçe hakkındaki işlemler derhal durdurulur ve durum 6 ncı maddenin 3 üncü fıkrası uyarınca ilgililere ve ilgili bakanlık veya bakanlıklara bildirilir.

Konuları, adli, idari veya askeri mahkemelerce, uyuşmazlık Mahkemesince veya Anayasa Mahkemesince karara bağlanan dilekçeler hakkındaki işlemler derhal durdurulur ve durum 1 inci fıkrada gösterilen şekilde ilgililere bildirilir.

Bakanlar, 9 uncu madde gereğince kesinleşen kararlar hakkında yaptıkları işlemi, aynı maddenin son fıkrası uyarınca kendilerine yapılan bildiri tarihinden itibaren altmış gün içinde, Karma Komisyon Başkanlığına yazıyla bildirirler. Bu bildiriler, 7 nci maddede bahis konusu cetvelde ayrı bir kısımda yayınlanmakla beraber, Karma Komisyon Genel Kurulu, bunlardan gerekli gördüklerinin yasama meclislerinde görüşülmesini istiyebilir. Bu takdirde, Karma Komisyon, kendi görüşünü belirten bir rapor hazırlıyarak Cumhuriyet Senatosu Başkanlığına sunar. Karma Komisyonun bu istekte bulunması takdirinde, 9 uncu maddenin 3, 4 ve 5 inci fıkraları hükümleri uygulanır.
İlgili bakanlık 1 inci fıkra uyarınca yapması gereken bildiriyi yapmadığı takdirde de, aynı fıkra hükümleri uygulanır.

Kesinleşmiş cezaların hafifletilmesi veya kaldırılması hakkındaki dilekçeler, ancak hükümlülerin kendileri, dördüncü dereceye kadar (Bu derece dahil) kan ve sıhri hısımları, kanuni mümessilleri veya vekilleri tarafından verilebilir. Vekilin avukat olması şart değildir.
Bir özel af dilekçesinin Karma Komisyonca dikkate alınacak değerde görülmesi takdirinde, Karma Komisyon, bir özel af kanunu tasarısı hazırlayarak Millet Meclisi Başkanlığına sunar. Bu tasarı Anayasanın 92 nci maddesi gereğince muamele görür.

Millet Meclisi Başkanı ve Başkanlık Divanı, Millet Meclisi İçtüzüğü gereğince komisyonlarla ilgili olarak haiz olduğu yetkileri, Dilekçe Karma Komisyonu için de haizdir.

Anayasanın 3 üncü geçici maddesi gereğince Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisinde uygulanan Türkiye Büyük Millet Meclisinin 1 Kasım 1956 tarihli Dahili Nizamnamesi uyarınca her iki Mecliste kurulmuş olan Dilekçe Komisyonları kaldırılmıştır.
Zikri geçen İçtüzüğün 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58 ve 59 uncu maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
İlk Karma Komisyonun seçimi
             Geçici Madde – Bu kanunun yayımı tarihinden itibaren onbeş gün içinde birinci maddede derpiş edilen Karma Komisyonun seçimi her iki Yasama Meclisinde tamamlanır.
Bu kanunun yayımı Türkiye Büyük Millet Meclisinin tatil zamanına rastlarsa seçim, tatilin sona ermesinden itibaren aynı süre içinde yapılır.

Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Bu kanun Türkiye Büyük Millet Meclisince yürütülür.