Kanun 927 (1926) - SICAK VE SOĞUK MADEN SULARININ İSTİSMARI İLE KAPLICALAR TESİSATI HAKKINDA KANUN

Elyevm mekşuf sıcak ve soğuk maden sularının istismarı imtiyazı maadin idaresi heyeti fenniyesince kaybedilecek hudud dahilinde olmak üzere, 12 nisan 1341 tarihli kanun mucibince maadini mekşufe misillü ihale olunur. (2)

Birinci madde mucibince imtiyazı verilen hudud dahilinde hakiki ve hükmi eşhasa ait olarak halen mevcut hukuk ve menafi ile imtiyazın işletilmesine muktazi arazi ve üzerindeki mebani değer bedeli verilmeksuretiyle sahibi imtiyaz ile alakadarları arasında birriza takvim ve tesbit  edilerek alınamadığı takdirde Ticaret Vekaletince bu hukuk, menafi ve arazinin İstimlak Kanununa tevfikan istimlakine mezuniyet verilir. Muamelei istimlakiye neticesinde takarrür edecek bedeli, sahipleri nakden alabilecekleri gibi arzu ederlerse imtiyazı işletecek olan Türk Anonim Şirketi müessis ve hisse senedatından tercihan almak suretinde de istimal edebilirler. İmtiyaz hududu dahilinde olup sahibi imtiyaz tarafından temellük edilmeyen hukuk, menafi ve arazi ashabının hakkı istifadeleri bakidir.

Birinci madde mucibince imtiyazı verilen hudud dahilindeki şehir ve kasabalar ile sahipli ve sahipsiz arazide sahibi imtiyaz yeniden her  türlü sıcak ve soğuk maden suları taharri edebilir. Ancak bu taharriyat sebebiyle, sahibi imtiyaz, vukua getirilecek zarar ve ziyanın tazminine mecburdur.

Birinci madde mucibince ihale edilecek imtiyazın işletilmesi için sahibi imtiyaz tarafından ihale tarihinden itibaren beş seneye kadar memaliki ecnebiyeden ithal edilecek inşa ve tesis levazımı, Ticaret Vekaletinin tasdikı ile, gümrük resminden muafen imrar olunur.(2)

Birinci madde mucibince imtiyazı verilen hudut dahilindeki araziden yalnız resmi mukarrer alınıp rüsumu nisbiye istifa edilmez. İmtiyazın işletilmesi için sahibi imtiyaz tarafından vücude getirilecek tesisat on sene müddetle, musakafat, ihale tarihinden itibaren beş sene müddetle sahibi imtiyaz, işbu imtiyazın işletilmesinden dolayı kazanç vergisinden muaftır.

Maden suyu imtiyaz sahipleri İktisat ve Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletlerince müştereken tensip edilen evsafa muvafık olmak üzere fenni ve sıhhi tesisat yaptıkları takdirde dahilde mümasili yapılıncaya kadar hariçten getirecekleri membaa mahsus soğuk damga işaretli boş maden suyu şişelerinden gümrük resmi ve muamele vergisi alınmaz.(1)

             Yukarki fıkra mucibince hariçten getirilecek veya dahilde toplanıp tekrar doldurulmak üzere membaına gönderilecek boş şişeler ile membada maden suyu doldurularak muhtelif mahallere sevkolunacak dolu şişelerin Devlet Demir  ve Denizyolları vesaitiyle yapılacak nakliyatından cari tenzilatlı tarifeler üzerinden azami yüzde elli ücret alınır.

      Bu şişelere diğer ticaret ve sanat müesseseleri tarafından imal edilen maddeler konup satılamaz. Bu hüküm hilafında hareket edenlerin şişelerine içindekilerle beraber elkonulur ve sorumlularına beher şişe için onikimilyon lira idarî para cezası verilir, el konulan şişelerin içindekilerle beraber müsaderesine sulh ceza mahkemesince karar verilir.(2)

             (Ek: 24/4/2003- 4854/5 md.) Bu Kanunda yazılı olan idarî para cezaları o yerin en büyük mülkî amiri tarafından verilir. Verilen idarî para cezalarına dair kararlar ilgililere 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir. Bu cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. İtiraz üzerine verilen karar kesindir. İtiraz, zaruret görülmeyen hâllerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır. Bu Kanuna göre verilen idarî para cezaları 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
    

927 sayılı kanun mucibince ihale edilmiş ve ihale tarihinden itibaren bu kanunun dördüncü maddesindeki beş senelik tesis müddeti geçmemiş olan müesseselerin tesis müddetleri sekiz seneye çıkarılmıştır.

Bu Kanunun neşrinden evvel ihale edilmiş olupta ihale tarihinden itibaren sekiz sene geçmemiş bulunan müeseseler de bu hükümden istifade ederler (3).

İçmeye ve yıkanmaya mahsus olup halen mekşuf veya henüz keşfedilmemiş şifalı sıcak ve soğuk maden sularının rüsum ve temettü hisseleri vilayet hususi idarelerine aittir. Hususi idareler bu suları doğrudan doğruya işletebilecekleri gibi, taliplerine işletme ruhsatnamesi vermek suretiyle ihale de edebilirler. Hususi idarelerce işletilmek istenilmiyen veya ihale edilmeyenlerin rüsum ve temettü hisseleri vilayetçe belediyelere, köylere devredilebilir.

             Bu sulardan terkibi itibariyle kıymetli veya mevkii bakımından ehemmiyetli olanlar lüzum görüldüğü takdirde doğrudan doğruya Devletçe işletilebileceği gibi imtiyaz suretiyle taliplerine de ihale edilebilirler. Bu hususta 927 sayılı kanun hükümleri caridir. Bu kanunun neşrinden evvel gerek hususi kanunlarla ve gerek imtiyaz suretiyle hakiki veya hükmi şahıslara verilmiş olan haklar mahfuzdur.

(Üçüncü fıkra iptal: An.Mah. nin 16/2/1965 tarih ve E. 1963/126, K. 1965/7 sayılı kararı ile.) 
 
 Bu idareler bu suların mülkiyetini hakiki ve hükmi şahıslara devir ve temlik edemezler. 
 
 İçmeye ve yıkanmaya mahsus bütün sıcak veya soğuk şifalı maden sularının işletilmesi ve sıhhi murakabesi hususunda 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu hükümleri tatbik olunur. 
 
 Bu suretle her türlü tesisatın yapılmasından evvel Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletine müracaat olunur.

İşbu kanun neşri tarihinden muteberdir.

İşbu kanunun ahkamını icraya Adliye, Maliye ve Ticaret Vekilleri memurdur.