KARAR, Kamu İhale Kurumu, 2007/UM.Z-2261 K. Kararı

05.07.2007 tarih ve 07.04.01.0165/2007-31E sayılı Esas İnceleme Raporunda;

            Karayolları 12. Bölge Müdürlüğü’nce 03.05.2007 tarihinde Açık İhale Usulü ile yapılan “Karayolları 12. Bölge Müdürlüğüne Bağlı Yollarında Yapılacak Çelik Otokorkuluklar İçin Malzeme Alımı İşi” ihalesine ilişkin olarak Alka Sanayi İnşaat ve Tic. A.Ş.’nin 28.05.2007 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 01.06.2007 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin  07.06.2007 tarih ve 16453 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 07.06.2007 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu,

İdare tarafından gönderilen ihale işlem dosyasının incelenmesinden;

İhale sürecinde yapılan ve mevzuata aykırılıkları tespit edilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu saptandığından, 4734 sayılı Kanunun 56 ncı maddesi (b) bendi gereğince, ihale işlemlerinin ve ihale kararının iptaline,

Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.

Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; ihale ilanında TSE belgesi istenmesine rağmen birinci ve ikinci sıradaki firmaların bu belgelerinin bulunmadığı, bu hususun da zarf açma ve belge kontrol tutanağında belirtilmesine rağmen bu firmaların tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması gerekirken değerlendirildiği, bu nedenle tekliflerin yeniden değerlendirilmesi gerektiği iddia edilmektedir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

            İhale ilanının 4.3.3.(b) maddesinde ve idari şartnamenin 7.3.2 maddesinde mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin olarak “TSE belgesi” düzenlemesine yer verilmiştir.

            İdarece gönderilen ihale işlem dosyasında bulunan belgeler incelendiğinde;

Başvuru sahibi ihaleye ilişkin olarak teklifi ekinde kalite belgesi olarak, adına UKAS belgelendirme kuruluşu tarafından düzenlenen ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistem Belgesini ve belgenin TÜRKAK teyidini, İRO belgelendirme kuruluşu tarafından düzenlenen ISO 14001:2004 Çevre Yönetim Sistem Belgesini ve belgenin TÜRKAK teyidini, RAL belgelendirme kuruluşu tarafından düzenlenen Kalite İşaretini Kullanma Belgesini, DIN belgelendirme kuruluşu tarafından düzenlenen DIN EN ISO 3834-2 Ürün Kalite Belgesini, GSI belgelendirme kuruluşu tarafından düzenlenen çelik kontrüksiyonların kaynak işlemleri için (c) sınıfı üretici yeterlik sertifikasını, TSE tarafından düzenlenen TSE İSG-OHSAS TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistem Belgesini, TSE tarafından düzenlenen İmalata Yeterlik Belgelerini, TSE tarafından düzenlenen Kalite Uygunluk ve Türk Standartlarına Uygunluk Belgesini sunmuştur.

İhale üzerinde bırakılan Satra Trafik San. İnş. Ve Tic. Ltd. Şti. ise ihaleye ilişkin olarak teklifi ekinde kalite belgesi olarak, adına VNZ belgelendirme kuruluşu tarafından düzenlenen ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistem Belgesini ve belgenin TÜRKAK teyidini sunmuştur.

Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi Yenigüç İnş. Taah. Teks. Gıda. Tic. Ltd. Şt. de ihaleye ilişkin olarak teklifi ekinde kalite belgesi olarak, adına BSS CERT belgelendirme kuruluşu tarafından düzenlenen ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistem Belgesini, BSS CERT tarafından düzenlenen OHSAS 18001:1999 İşçi Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistem Belgesini, ICS belgelendirme kuruluşu tarafından düzenlenen ISO 14001:2004 Kalite Yönetim Sistem Belgesini belgenin TÜRKAK teyidini sunmuştur.

Çepaş Galvaniz Dem. Çel. Tic. Ve San. A.Ş. ihaleye ilişkin olarak teklifi ekinde kalite belgesi olarak, adına SGS belgelendirme kuruluşu tarafından düzenlenen ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistem Belgesini, BSS CERT tarafından düzenlenen OHSAS 18001:1999 İşçi Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistem Belgesini, BSS CERT belgelendirme kuruluşu tarafından düzenlenen ISO 14001:2004 Çevre Yönetim Sistem Belgesini, TSE tarafından düzenlenen İmalata Yeterlik Belgelerini, TSE tarafından düzenlenen Kalite Uygunluk ve Türk Standartlarına Uygunluk Belgesini sunmuştur.

İhaleye teklif veren isteklilerin sunmuş olduğu belgeler dikkate alındığında ihale üzerinde bırakılan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin teklifleri ekinde TSE tarafından düzenlenmiş herhangi bir belge sunmadıkları, ihale komisyonunca ihale tarih ve saatinde düzenlenen zarf açma ve belge kontrol tutanağında da Satra Trafik San. İnş. Ve Tic. Ltd. Şti. ve Yenigüç İnş. Taah. Teks. Gıda. Tic. Ltd. Şt.’nin TSE belgesinin olmadığı, başvuru sahibinin ve Çepaş Galvaniz Dem. Çel. Tic. Ve San. A.Ş.’nin sunmuş olduğu TSE tarafından düzenlenmiş belgelerinden bir birinden farklılık arzettiği görülmektedir.

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 40 ıncı maddesinde; “İlgili kamu kuruluşlarının düzenlemeleri ile getirilen mecburi standartlara; TSE marka zorunluluğu getirilen sanayi malları için TSE belgesine ihale dokümanında yer verilecektir.” düzenlemesi ye almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliğinde yer alan Mal Alım İhalelerinde Teknik Şartnameler ve Kalite Belgelerine ilişkin açıklamada; şartnamelerde aynı ürüne ilişkin TSE Belgesi ve Kalite Uygunluk Belgesi (TSEK) sunulmasına ilişkin düzenlemeler yapıldığı, Türk Standartlarına Uygunluk Belgesinin, Türk Standardı bulunan konularda, İmalatta Yeterlilik Belgesi almaya hak kazanmış firmaların söz konusu ürünlerinin ilgili Türk Standartlarına uygunluğunu belirten ve akdedilen sözleşme ile TSE markası kullanma hakkı veren, üretici firma adına düzenlenen ve geçerlilik süresi bir yıl olan belge olduğu, TSE markasının; üzerine veya ambalajına konulduğu malların ilgili Türk Standardına uygun olarak imal edilip, piyasaya arz edildiklerini ve mamülle alakalı bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eden, TSE ile yapılacak bir sözleşme çerçevesinde kullanılabilen beş ayrı tipte tescil edilen marka olduğu, Kalite Uygunluk Belgesinin (TSEK) ise Türk Standardı bulunmayan konularda, İmalatta Yeterlilik Belgesi almaya hak kazanmış firmaların söz konusu ürünlerinin ilgili uluslararası veya ilgili ülkelerin Standardlarına veya TSE tarafından kabul edilmiş teknik özelliklere uygunluğunu belirten ve TSEK markası kullanma hakkı verilen firma adına düzenlenen geçerlilik süresi bir yıl olan belge olduğu, TSEK markasının, henüz Türk Standardı hazırlanmamış malların üzerine veya ambalajına konulur ve bunların ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standartlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olarak imal edilip piyasaya arz edildiklerini ve mamülle alakalı bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade ettiği, TSE ile yapılacak bir sözleşme çerçevesinde kullanılabilen ve dört ayrı tipte tescil edilen marka olduğu,

Mevcut uygulamada ihale dokümanında; amaca uygun herhangi bir ayrım yapmaksızın birbiri yerine kullanılması mümkün olmayan ürün standardına yönelik belgeler ile üretici firmanın kalite yönetim sistemine ilişkin belgelerin birlikte istenildiği, herhangi bir standart belirlemesi veya belgelendirme yapması söz konusu olmayan yabancı ülke kuruluşları da dahil olmak üzere, ulusal veya uluslararası standart belirleyen kuruluşlar, kalite/standarda uygunluk belgesi düzenleyen kuruluşlar ile ihale konusu ürünle ilgisi bulunmayan standardın/kuruluşun birlikte sayıldığı, bazen de sadece yabancı bir ülkede geçerli olan ulusal standartların arandığı ve hangi belgenin diğerinin yerine kabul edileceğinin (eşdeğer belgelerin) veya bir diğerinin yerine kullanılması öngörülmeyen belge/işaretin hangileri olduğunun açıkça belirtilmediği,

Hangi belgelerin bulunması halinde teklifin yeterli görüleceği hususundaki belirsizlik nedeniyle, ihale komisyonunca tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında sunulan tekliflerin değerlendirilerek ihalenin sonuçlandırılabilmesinin mümkün bulunmadığı,

Bu nedenle, idarelerce ihale dokümanının hazırlanması aşamasında ihale konusu malın piyasaya arzına ilişkin diğer mevzuat hükümleri de dikkate alınarak; istenilmesi zorunlu belge, işaret ve benzeri isteklerin tespit edilmesi ve bunlara ihale dokümanında yer verilmesi gerektiği, bunun yanında ihale dokümanında belirtilmek kaydıyla Uygulama Yönetmeliklerindeki hükümlere uygun olarak kalite veya kalite sistem belgeleri veya işaretlerin istenebileceği, ancak, öncelikle istenilecek belgenin ne olduğunun ve hangi şartları taşımasının zorunlu olduğu hususunun gerektiğinde ilgili kuruluşlardan da görüş almak suretiyle belirlenmesi ve daha sonra ihale dokümanlarında bu hususa yer verilmesi gerektiği,

İhale konusu ile ilgisi bulunmayan veya işin niteliğinin gerektirmediği kalite belgelerinin istenilmesinin 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine ve ilgili uygulama yönetmeliklerine aykırılık teşkil edebileceği hususuna dikkat edilmesi gerektiği, ihale konusu işte isteklilerin ihaleye katılabilmeleri için kalite ve standarda ilişkin belgeleri sunmaları isteniyor ise bu belgelerin ve belgelerin taşımaları gereken kriterlerin idari şartnamenin "İhaleye Katılabilmek İçin Gereken Belgeler ve Yeterlik Kriterleri"  başlıklı maddesinin "Mesleki ve teknik yeterliğe  ilişkin aranacak belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler" başlıklı alt maddesinde belirtilmesi gerektiği,

İhale dokümanında kalite belgelerine ilişkin bir düzenleme yapıldığında herhangi bir belgelendirme kuruluşunun isminin belirtilmemesi gerektiği, isteklilerce sunulan kalite ile ilgili belge ve sertifikaların değerlendirilmesinin bu belgelerin Yönetmelikteki düzenlemeye uygun olup olmadığı çerçevesinde yapılması gerektiği belirtilmektedir.

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ve Kamu İhale Genel Tebliğde yer alan düzenlemelerden, TSE tarafından birbirinden farklı ve birbirinin ikamesi olmayan belgelerin düzenlendiği, ihale dokümanlarında amaca uygun ilgili mevzuatları gereği istenilmesi zorunlu belge ve işaretlerin istenilmesi gerektiği, bunun yerine getirilmemesinin belirsizliğe neden olduğu, bunun sonucunda ihale komisyonunun sağlıklı bir değerlendirme yapamayacağı ve ihalenin sonuçlandırılamayacağı, ihale konusu ile ilgisi bulunmayan veya işin niteliğinin gerektirmediği kalite belgelerinin istenilmesinin 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine ve ilgili uygulama yönetmeliklerine aykırılık teşkil edebileceği anlaşılmaktadır.

Diğer yandan başvuru sahibinin şikayeti üzerine idare verdiği cevapta, Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde ihale dokümanında TSE marka zorunluluğu getirilen sanayi malları için TSE belgesine ilişkin hükümlere yer verileceğinin belirtildiği, bu düzenleme gereği ihale ilanı ve idari şartnamede mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin olarak TSE belgesi istendiği, ancak ihale konusu mal olan otokorkuluk malzemesinin TSE marka zorunluluğunun olmadığı, Genel Müdürlükçe yapılan ihalelerde TSE standardının aranmadığı, alınan malzemelerin teknik şartnameye uygunluğu kendi laboratuarlarında test edildiğinden ve TSE belgesi istenmesi rekabeti ve eşit muameleyi engelleyeceğinden bu ihalede değerlendirmeye alınmamasının uygun bulunduğu, bu nedenle de şikayetin uygun bulunmadığı belirtilmektedir.

İdare de şikayet üzerine verdiği cevapta, ihale konusu mal için Genel Müdürlükçe yapılan ihalelerde TSE standardının aranmadığı, TSE belgesi istenmesinin rekabeti ve eşit muameleyi engellediği, bu nedenle bu ihalede söz konusu belgenin değerlendirmeye alınmamasının uygun bulunduğu belirtilerek ihale mevzuatına aykırı hareket edildiği kabul edilmektedir.

Bu nedenle ihale ilanında ve idari şartnamede mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin olarak yer verilen “TSE belgesi” düzenlemesinin ihalede belirsizliğe neden olduğu ve ihale mevzuatına aykırılık teşkil ettiği, mevcut düzenleme ve ihaleye katılan isteklilerin söz konusu düzenleme gereği sunmuş oldukları belgeler dikkate alındığında sağlıklı bir değerlendirmenin yapılamayacağı bunun sonucunda da ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

            Açıklanan nedenlerle;

İhale sürecinde yapılan ve yukarıda mevzuata aykırılıkları tespit edilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu saptandığından, 4734 sayılı Kanunun 56 ncı maddesi (b) bendi gereğince, ihale işlemlerinin ve ihale kararının iptaline,

   Oybirliği ile karar verildi.