Dönem : 22 Yasama Yılı : 2

T.B.M.M. (S. Sayısı : 430)

Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri Ankara Milletvekilleri Salih Kapusuz, Haluk İpek, Bursa Milletvekili Faruk Çelik, Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa ve Hatay Milletvekili Sadullah Ergin ile 193 Milletvekilinin; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi ve Anayasa Komisyonu Raporu (2/278)

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifimiz ilişikte sunulmuş olup gereğini arz ederiz.

Saygılarımızla.

Salih Kapusuz	Faruk Çelik	Haluk İpek
Ankara	Bursa	Ankara
AK Parti Grup Başkanvekili	AK Parti Grup Başkanvekili	AK Parti Grup Başkanvekili
Eyüp Fatsa	Sadullah Ergin	Vahit Kirişçi
Ordu	Hatay	Adana
AK Parti Grup Başkanvekili	AK Parti Grup Başkanvekili
Ali Küçükaydın	Ayhan Zeynep Tekin	Abdullah Torun
Adana	Adana	Adana
Ziyattin Yağcı	Mahmut Göksu	Sait Açba
Adana	Adıyaman	Afyon
Halil Aydoğan	Ahmet Koca	Mehmet Melik Özmen
Afyon	Afyon	Ağrı
Halil Özyolcu	Mehmet Kerim Yıldız	Ali Rıza Alaboyun
Ağrı	Ağrı	Aksaray
Ahmet Yaşar	Hamza Albayrak	Akif Gülle
Aksaray	Amasya	Amasya
Beşir Atalay	Telat Karapınar	Faruk Koca
Ankara	Ankara	Ankara
Remziye Öztoprak	Nur Doğan Topaloğlu	Mustafa Tuna
Ankara	Ankara	Ankara
Ersönmez Yarbay	Mustafa Said Yazıcıoğlu	Osman Akman
Ankara	Ankara	Antalya
Mevlüt Çavuşoğlu	Kenan Altun	Orhan Yıldız
Antalya	Ardahan	Artvin
Ahmet Ertürk	Ali Osman Sali	Ahmet İnal
Aydın	Balıkesir	Batman
Fahrettin Poyraz	Mahfuz Güler	Abdurrahim Aksoy
Bilecik	Bingöl	Bitlis
Yüksel Coşkunyürek	Mehmet Güner	Metin Yılmaz
Bolu	Bolu	Bolu
Mehmet Alp	Abdulmecit Alp	Faruk Anbarcıoğlu
Burdur	Bursa	Bursa
Şerif Birinç	Zafer Hıdıroğlu	Şevket Orhan
Bursa	Bursa	Bursa
Mehmet Emin Tutan	Mehmet Daniş	İbrahim Köşdere
Bursa	Çanakkale	Çanakkale
Tevfik Akbak	İsmail Ericekli	Hikmet Özdemir
Çankırı	Çankırı	Çankırı
Agah Kafkas	Ali Yüksel Kavuştu	Osman Nuri Filiz
Çorum	Çorum	Denizli
M. İhsan Arslan	Mehmet Mehdi Eker	Ali İhsan Merdanoğlu
Diyarbakır	Diyarbakır	Diyarbakır
Cavit Torun	Metin Kaşıkoğlu	Yaşar Yakış
Diyarbakır	Düzce	Düzce
M. Necati Çetinkaya	Şemsettin Murat	Talip Kaban
Elazığ	Elazığ	Erzincan
Muzaffer Gülyurt	Ömer Özyılmaz	Fahri Keskin
Erzurum	Erzurum	Eskişehir
Hasan Murat Mercan	Nurettin Aktaş	Mahmut Durdu
Eskişehir	Gaziantep	Gaziantep
Mehmet Sarı	Fatma Şahin	Ahmet Uzer
Gaziantep	Gaziantep	Gaziantep
Adem Tatlı	Ali Temür	Sabri Varan
Giresun	Giresun	Gümüşhane
Temel Yılmaz	Fehmi Öztunç	İsmail Soylu
Gümüşhane	Hakkâri	Hatay
Mehmet Emin Murat Bilgiç	İlhan Albayrak	Mustafa Baş
Isparta	İstanbul	İstanbul
Yahya Baş	Hüseyin Besli	Ali Coşkun
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Nimet Çubukçu	Mehmet Beyazıt Denizolgun	Nazım Ekren
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Gürsoy Erol	İrfan Gündüz	Halide İncekara
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Hüseyin Kansu	Cengiz Kaptanoğlu	Muharrem Karslı
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Burhan Kuzu	Gülseren Topuz	Zeynep Karahan Uslu
İstanbul	İstanbul	İstanbul
Zekeriya Akçam	Tevfik Ensari	Fazıl Karaman
İzmir	İzmir	İzmir
İsmail Katmerci	Mehmet S. Tekelioğlu	Mehmet Ali Bulut
İzmir	İzmir	Kahramanmaraş
Avni Doğan	Mehmet Yılmazcan	Ali Öğüten
Kahramanmaraş	Kahramanmaraş	Karabük
Yüksel Çavuşoğlu	Yusuf Selahattin Beyribey	Zeki Karabayır
Karaman	Kars	Kars
Sinan Özkan	Musa Sıvacıoğlu	Adem Baştürk
Kastamonu	Kastamonu	Kayseri
Mustafa Duru	Mustafa Elitaş	Niyazi Özcan
Kayseri	Kayseri	Kayseri
Sadık Yakut	Taner Yıldız	Ramazan Can
Kayseri	Kayseri	Kırıkkale
Murat Yılmazer	Mikail Arslan	Hacı Turan
Kırıkkale	Kırşehir	Kırşehir
Hasan Kara	Veli Kaya	Eyüp Ayar
Kilis	Kilis	Kocaeli
Nevzat Doğan	Nihat Ergün	Hasan Angı
Kocaeli	Kocaeli	Konya
Ahmet Büyükakkaşlar	Muharrem Candan	Orhan Erdem
Konya	Konya	Konya
Sami Güçlü	Özkan Öksüz	Kerim Özkul
Konya	Konya	Konya
Harun Tüfekçi	Alaettin Güven	Hüsnü Ordu
Konya	Kütahya	Kütahya
Halil İbrahim Yılmaz	Miraç Akdoğan	Ali Osman Başkurt
Kütahya	Malatya	Malatya
Ahmet Münir Erkal	Süleyman Sarıbaş	İsmail Bilen
Malatya	Malatya	Manisa
Mehmet Çerçi	Hüseyin Tanrıverdi	Nihat Eri
Manisa	Manisa	Mardin
Ömer İnan	Seracettin Karayağız	Medeni Yılmaz
Mersin	Muş	Muş
Mehmet Elkatmış	Osman Seyfi	Erdoğan Özegen
Nevşehir	Nevşehir	Niğde
Hamit Taşçı	Durdu Mehmet Kastal	Mehmet Sarı
Ordu	Osmaniye	Osmaniye
Şükrü Ünal	İlyas Çakır	Abdulkadir Kart
Osmaniye	Rize	Rize
İmdat Sütlüoğlu	Hasan Ali Çelik	Şaban Dişli
Rize	Sakarya	Sakarya
Ayhan Sefer Üstün	Mustafa Çakır	Mustafa Demir
Sakarya	Samsun	Samsun
Mehmet Kurt	Ahmet Yeni	Öner Ergenç
Samsun	Samsun	Siirt
Öner Gülyeşil	Cahit Can	Osman Kılıç
Siirt	Sinop	Sivas
Abdullatif Şener	Orhan Taş	Selami Uzun
Sivas	Sivas	Sivas
Yahya Akman	Mehmet Faruk Bayrak	Zülfikar İzol
Şanlıurfa	Şanlıurfa	Şanlıurfa
Mahmut Kaplan	Mehmet Atilla Maraş	Mehmet Özlek
Şanlıurfa	Şanlıurfa	Şanlıurfa
İbrahim Hakkı Birlik	Abdullah Veli Seyda	Zeyid Aslan
Şırnak	Şırnak	Tokat
İbrahim Çakmak	Resul Tosun	Mustafa Cumur
Tokat	Tokat	Trabzon
Faruk Nafız Özak	Ahmet Çağlayan	Alim Tunç
Trabzon	Uşak	Uşak
Maliki Ejder Arvas	Hacı Biner	Hüseyin Çelik
Van	Van	Van
Cüneyit Karabıyık	Şükrü Önder	Bekir Bozdağ
Van	Yalova	Yozgat
Mehmet Çiçek	Fazlı Erdoğan	Polat Türkmen
Yozgat	Zonguldak	Zonguldak

GENEL GEREKÇE

Avrupa Birliğine üye adayı olan Ülkemizin Kopenhag Siyasi Kriterleri bağlamında yerine getirmesi gereken hususlar ile yasal düzenlemeler 24 Temmuz 2003 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan "Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Program"da belirlenmiş bulunmaktadır.

Bir taraftan hayat hakkının, demokratik toplumun temel değeri olduğunu ve ölüm cezasının kaldırılmasının, bu hakkın korunması ve tüm insanların doğuştan gelen onurunun bütünüyle tanınması için elzem olduğunu vurgulayan ve Ülkemizce de imzalanan İnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri Koruma Avrupa Sözleşmesi'ne Ek 13 No'lu Protokol gereğince ölüm cezasının kaldırılmış olması; diğer yandan, dünyada gelişen yeni demokratik açılımlara uyum sağlanması ve bu açılıma uygun bir şekilde temel hak ve hürriyetlerin, evrensel düzeyde kabul edilmiş standart ve normlar ile Avrupa Birliği kriterleri seviyesine çıkarılması amacıyla kanunlarımızda düzenlemeler yapılması ihtiyacı temel yasamız olan Anayasada da değişiklikler yapma zorunluluğu doğurmuştur.

Bu zorunluluktan hareketle, hazırlanan Kanun Teklifiyle, Anayasanın bazı maddelerinde değişiklik yapılması öngörülmektedir.

MADDE GEREKÇELERİ

Madde 1. - 2003 Katılım Ortaklığı Belgesinde, Türkiye'nin taraf olduğu ilgili uluslar arası sözleşmeler doğrultusunda cinsiyete göre ayrım yapılmaksızın, tüm bireylerin insan haklarından ve temel hürriyetlerden hukuken ve fiilen tam olarak yararlanmasının teminat altına alınması beklentisi yer almaktadır.

Öte yandan Avrupa Birliği Temel Haklar Şartının 20 nci maddesinde herkesin kanunlar önünde eşit olduğu vurgulanmıştır. Avrupa Birliği Anayasa Taslağına ayrı bir bölümle ilave edilen Temel Haklar Şartının "III. Eşitlik " başlıklı Bölümünün 23 üncü maddesinde, "İstihdam, çalışma ve ücret de dahil olmak üzere her alanda, erkeklerle kadınlar arasında eşitlik sağlanacaktır." denilmektedir. Maddenin ikinci fıkrasında, yeterli ölçüde temsil edilemeyen cinsiyetin lehine belirli avantajlar sağlayan önlemlerin sürdürülmesinin veya kabul edilmesinin eşitlik ilkesine aykırı olmayacağı öngörülmektedir.

Madde 2. - Avrupa Birliğine üye tüm ülkeler gibi, Ülkemiz de İnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri Koruma Avrupa Sözleşmesi'ne Ek 13 No'lu Protokol'ü imzalamıştır. Söz konusu Protokol idam cezasını tamamen kaldırmayı öngörmektedir. Ülkemiz 13 No'lu Protokol'ü henüz onaylamamışsa da, onaydan önce konuyla ilgili olarak Anayasada gerekli değişiklikleri yapmak amacıyla, 15 inci maddeden ölüm cezasının infazıyla ilgili ibare çıkartılmaktadır.

Madde 3. - Ölüm cezasının tamamen kaldırılması amacıyla 15 inci maddede yapılan değişikliğe paralel olarak, 17 nci maddede de gerekli değişiklik yapılmaktadır.

Madde 4. - Basının, demokratik yönetimde üstlendiği önemli görev nedeniyle basın araçları anayasalarda ayrıca koruma altına alınmaktadır. 2003 Katılım Ortaklığı Belgesinde bu konudaki reformların sürdürülmesi gerektiği de öngörüldüğünden, 30 uncu madde 1961 Anayasasına da uygun şekilde yeniden düzenlenmektedir.

Madde 5. - Ölüm cezasının tamamen kaldırılması amacıyla 15 ve 17 nci maddelerde yapılan değişikliğe paralel olarak, 38 inci maddede de gerekli değişiklik yapılmaktadır.

Öte yandan Avrupa Birliği Müktesebatının parçası olan Uluslararası Ceza Divanına Türkiye'nin katılması ve Divan statüsüne taraf olması halinde belli durumlarda yargılanmak üzere kendi vatandaşlarını Divana teslim etme yükümlülüğünü üstlenecektir. Maddenin son fıkradaki değişiklikle söz konusu yükümlülüğün yerine getirilmesi amaçlanmaktadır.

Madde 6. - Ölüm cezasının tamamen kaldırılması amacıyla 15, 17 ve 38 inci maddelerde yapılan değişikliğe paralel olarak, 87 nci maddede de gerekli değişiklik yapılmaktadır.

Madde 7. - Uygulamada usulüne göre yürürlüğe konulmuş insan haklarına ilişkin milletlerarası andlaşmalar ile kanun hükümlerinin çelişmesi halinde ortaya çıkacak bir uyuşmazlığın hallinde hangisine öncelik verileceği konusundaki tereddütlerin giderilmesi amacıyla 90 ıncı maddenin son fıkrasına hüküm eklenmektedir.

Madde 8. - Avrupa Birliği 2003 İlerleme Raporunda sivil-asker ilişkilerinin Avrupa Birliği ülkelerindeki standartlara uygun hale getirilmesi için, sivil kurumlarda askeri temsilcilerin yer almaması önerildiğinden, idarenin sivilleştirilmesinin sağlanması amacıyla 131 inci maddenin ikinci fıkrasında yapılan değişiklikle, Yüksek Öğretim Kurulunun oluşturulmasında Genelkurmay Başkanlığının aday göstermesine son verilmektedir.

Madde 9. - Devlet Güvenlik Mahkemelerin yetki, sorumluluk ve işleyişinin, Avrupa ölçülerine uygun hale getirilmesi, 2003 tarihli Katılım Ortaklığı Belgesi ve 2003 İlerleme Raporunda beklenti olarak yer aldığından, bu mahkemelerin kuruluşuna ilişkin 143 üncü madde hükmünün yürürlükten kaldırılması öngörülmektedir.

Madde 10. - Avrupa Birliği 2002 İlerleme Raporunda şeffaflık ve etkin yönetimin sağlanmasının önemi vurgulandığından, Devlet harcamalarının denetlenmesinde şeffaflığın sağlanması amacıyla 160 ıncı maddenin son fıkrası madde metninden çıkartılmaktadır.

Madde 11. - Yürürlük maddesidir.

Anayasa Komisyonu Raporu

Türkiye Büyük Millet Meclisi

Anayasa Komisyonu 30.4.2004

Esas No. :2/278

Karar No. :20

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Başkanlığınızca 27 Nisan 2004 günü Esas Komisyon olarak Anayasa Komisyonuna gönderilen Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekilleri Ankara Milletvekilleri Salih Kapusuz, Haluk İpek, Bursa Milletvekili Faruk Çelik, Ordu Milletvekili Eyüp Fatsa ve Hatay Milletvekili Sadullah Ergin ile 193 Milletvekilinin; "Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi (2/278)" Komisyonumuzun 30 Nisan 2004 tarihli toplantısında görüşülmüştür.

Toplantımıza Adalet Bakanı Sayın Cemil Çiçek, Sayıştay Başkanı ve Adalet Bakanlığı temsilcileri katılmışlardır.

Teklifle; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının;

- Kanun önünde eşitliği düzenleyen 10 uncu maddesine ikinci fıkra olarak "kadın ve erkek eşit haklara sahiptir" hükmü eklenmekte,

- Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulmasını düzenleyen 15 inci maddesi ile, kişinin dokunulmazlığı maddi ve manevi varlığını düzenleyen 17 nci maddesinde geçen ölüm cezası ile ilgili ibareler çıkarılmakta, bu değişikliğe paralel olarak suç ve cezalara ilişkin esasları düzenleyen 38 inci madde ile Türkiye Büyük Millet Meclisi 'nin görev ve yetkilerini düzenleyen 87 nci maddede değişiklik yapılmakta,

- Basın araçlarının korunması başlıklı 30 uncu maddesinden "Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü, Cumhuriyetin temel ilkeleri ve Milli güvenlik aleyhinde işlenmiş bir suçtan mahkum olma hali hariç" ibareleri çıkarılmakta,

- Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma başlıklı 90 ıncı maddesine; kanunlarla milletlerarası andlaşmaların çelişmesi halinde hangisine öncelik verileceğini belirleyen düzenleme getirilmekte,

- Yükseköğretim üst kuruluşlarını düzenleyen 131 inci maddede öngörülen değişiklikle Yükseköğretim Kurulunun oluşturulmasında Genelkurmay Başkanlığının aday göstermesine son verilmekte,

- Devlet Güvenlik Mahkemelerini düzenleyen 143 üncü madde yürürlükten kaldırılmakta,

- Sayıştayı düzenleyen 160 ıncı maddenin son fıkrası madde metninden çıkarılmaktadır.

Teklifi sunuş konuşmasında Komisyon Başkanı Sayın KUZU, Avrupa Birliği ile müzakerelere başlama yolunda destek olacak bir paketin görüşülmeye başlandığını, kadın - erkek eşitliğinin sağlanması, ölüm cezası verilmesinin yasaklanması, Devlet Güvenlik Mahkemelerinin kaldırılması, Milletlerarası andlaşmalarla kanunların çatışması halinde hangisine öncelik verileceğinin belirlenmesi gibi demokratikleşme yolunda son derece önemli düzenlemelerin bu Teklifte yer aldığını ifade etmiştir.

Teklifin tümü üzerindeki görüşmelerde üyelerimiz şu görüşleri ifade etmişlerdir:

- Teklifteki öneriler yıllardır pek çok kesimin ifade ettiği hususlardır. Toplumun beklentilerini karşılamak yerine Avrupa Birliğine uyum sağlanması amacı gerekçede öncelikle yer almıştır. Toplumumuzun demokratikleşme yolunda dile getirdiği taleplerin bu konudaki kararlılığın Avrupa Birliği'ne uyum amacından önce vurgulanmasında sayısız yarar vardır.

- Uygulamada ne yaptığımız, yasal değişiklikler kadar önemlidir.

- Hukuk Devletinin beklenen standartlara uygun şekilde gerçekleşmesi yargıdaki dokunulmazlıkların kaldırılmasından geçmektedir. Bu alanda öncelikle milletvekili dokunulmazlığı gözden geçirilmelidir.

- Pek çok ülkede kadın ve erkekler açısından fırsat eşitliği -fırsat önceliği- olumlu ayrımcılıkla ilgili önlemler sırasıyla gündeme taşınmıştır. Teklifte öngörülen düzenleme gerekçede gösterilen amacına uygun şekilde genişletilmelidir.

- Anayasalar, konuları soyut düzeyde düzenler. Uluslararası Ceza Divanı ile ilgili düzenleme bu çerçevede yeniden değerlendirilmelidir. Kanunlarla çatışan milletlerarası anlaşmaların neler olduğu belirlenmelidir.

-Avrupa Birliği'nin özü hukuk devleti ve demokratikleşmedir. Bu da yargının bağımsızlığından geçmektedir. Öncelikle Anayasada bu yönde değişiklikler yapılmalıdır.

Adalet Bakanı Sayın Cemil ÇİÇEK eleştirilere cevaben şu görüşleri belirtmiştir:

- 1982 Anayasası ihtiyaçlar sebebiyle çeşitli değişiklikler görmüştür. Dünyadaki gelişmeler buna doğal olarak yol açmıştır. 1982 Anayasasının getiriliş şartlarında güvenlik ön planda iken şimdi en ön plandaki mesele haklar ve özgürlüklerdir. Anayasanın bu değişime uydurulması tabiidir.

- Demokrasi gelenekleri olan bir rejimdir. Ülkemizde de bunun güzel örnekleri vardır. Özellikle uzlaşma komisyonları buna en güzel örnektir. Üye Sayısına bakılmaksızın partilerimizin eşit sayı ile temsil edildiği bu komisyonlar önemli işler gerçekleştirmişlerdir. Parlamentomuz temel haklar ve özgürlükler alanında tarihi bir görev yapmıştır. Yapmaya da devam ediyor. Bu Teklif de böyle bir adımdır. Türkiye'nin varmak istediği bir hedef vardır. Amacımız buna daha da yaklaşmaktır. Bugün Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde temsil edilen siyasi partilerin hepsinin hedefleri arasında Avrupa Birliği'ne girmek bulunmaktadır. Milletimiz de bu çabaları desteklemektedir. İçinde bulunulan yıl bir kader yılıdır. Konjonktürel olarak gelse de bu tür düzenlemeler bu nedenle özü itibariyle doğru ve gereklidir. İşin bir ayağı yasal düzenlemeler diğeri ise uygulamadır ve bu alanda zorluk yaşanmaktadır. Bunların aşılması için çalışılmaktadır.

Teklifin tümü üzerindeki görüşmelerden sonra oy birliği ile maddelerine geçilmiştir.

Teklifin, çerçeve 1 inci maddesindeki görüşmelerde maddenin bu şekliyle yetersiz olduğu, fırsat eşitliği, olumlu ayrımcılıkla ilgili düzenlemenin eklenmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu madde üzerinde verilen bir önergenin kabulü ile fıkra "Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür." şeklinde değiştirilmiştir. Bu haliyle fıkra gerekçesiyle uyumlu hale getirilmiştir. Madde bu değişiklik doğrultusunda kabul edilmiştir.

Teklifin, Anayasanın 15 inci maddesinden ölüm cezasıyla ilgili ibarelerin çıkarılmasını öngören çerçeve 2 nci maddesi Komisyonumuzca oy birliği ile kabul edilmiştir.

Teklifin, çerçeve 3 üncü maddesi üzerinde verilen bir önergenin kabulü ile Anayasanın 17 nci maddesinde geçen ölüm cezası ile ilgili ibarelerin çıkarılması suretiyle madde yeniden düzenlenmiş ve bu değişiklik doğrultusunda madde, Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Teklifin, Anayasanın 30 uncu maddesinde değişiklik öngören çerçeve 4 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Teklifin, çerçeve 5 inci maddesi üzerindeki görüşmelerde Uluslararası Ceza Divanı yerine, daha soyut olan Uluslararası ceza yargılaması yapan organlar ibaresinin kullanılması önerilmiş ancak Komisyonumuzca uygun bulunmamıştır. Çerçeve 5 inci madde metinden "geri" ibaresinin çıkarılması suretiyle kabul edilmiştir.

Teklifin, Anayasanın 87 nci maddesinden ölüm cezasıyla ilgili ibarelerin çıkarılmasını öngören çerçeve 6 ncı maddesi Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Teklifin, çerçeve 7 nci maddesi; usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin andlaşmalar ile kanunların çatışması halinde milletlerarası andlaşma hükümlerinin esas alınmasını öngörmektedir. Bu madde üzerindeki görüşmelerde sayısı çok fazla olan milletlerarası andlaşmaları uygulayıcıların bilmesinin zor olacağı, hangi andlaşmaların bu çerçevede değerlendirileceğinin tadad edilmesinin gerekli olduğu üyelerimizce ifade edilmiştir. Ancak bu öneri Komisyonumuzca kabul görmemiş ve çerçeve 7 nci madde Teklifte yer aldığı şekliyle kabul edilmiştir. Komisyonumuza verilen redaksiyon yetkisi çerçevesinde bu maddede geçen, "andlaşmalar ile" ibaresi "andlaşmalarla" şeklinde düzeltilmiştir.

Teklifin, Yükseköğretim Kurulunun oluşumunu düzenleyen çerçeve 8, Anayasanın Devlet Güvenlik Mahkemeleri ile ilgili 143 üncü maddesinin yürürlükten kaldırılmasını öngören 9 uncu maddesi, Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Teklifin, Anayasanın Sayıştay'ı düzenleyen 160 ıncı maddesinin son fıkrasının metinden çıkarılmasını öngören 10 ile, yürürlük ve halk oylamasını düzenleyen 11 inci maddeleri Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Komisyonumuza redaksiyon yetkisi verilmesi ve Teklifin tümü oya sunulmuş ve Komisyonumuzca kabul edilmiştir.

Raporumuz, Genel Kurulun onayına arz edilmek üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile sunulur.

Başkan Sözcü Kâtip

BurhanKuzu Mehmet Ali Bulut Ayhan Sefer Üstün

İstanbul Kahramanmaraş Sakarya

Üye Üye Üye

Uğur Aksöz Abdullah Torun F. Hüsrev Kutlu

Adana Adana Adıyaman

(Muhalefet şerhi ekli)

Üye Üye Üye

İbrahim Hakkı Aşkar Halil Ünlütepe Oya Araslı

Afyon Afyon Ankara

(Muhalefet şerhi eklidir) (Muhalefet şerhim eklidir)

Üye Üye Üye

Haluk İpek Atila Emek Tuncay Ercenk

Ankara Antalya Antalya

(Muhalefet şerhi eklidir) (Muhalifim)

Üye Üye Üye

Mehmet Salih Erdoğan Metin Kaşıkoğlu Mustafa Nuri Akbulut

Denizli Düzce Erzurum

Üye Üye Üye

Yılmaz Kaya Musa Sıvacıoğlu Atilla Kart

İzmir Kastamonu Konya

(Muhalefet şerhim ektedir) (Muhalefet şerhi eklidir)

Üye Üye Üye

Süleyman Sarıbaş Mehmet Kurt Ahmet Çağlayan

Malatya Samsun Uşak

KARŞI OY YAZISI

T.B.M.M. Anayasa Komisyonu Başkanlığına

1- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkındaki Kanun Teklifinin 1inci maddesinin Komisyonda kabul edilen metnine katılmakla birlikte; bu metne, kadın ve erkeğin haklarından yararlanmaları konusundaki fiili eşitliği sağlamaya ve engelleri ortadan kaldırmaya yönelik önlemleri almayı ve düzenlemeleri yapmayı açık ve tartışmaya gerek bırakmayacak biçimde devletin yükümlülüğü haline getiren, bu yükümlülüklerin yerine getirilmesinin kanun önünde eşitliği bozmayacağını ve imtiyaz sayılamayacağını belirten bir ekleme yapılmasının gerekli olduğunu düşünüyoruz.

2- Teklifin 7 nci maddesinde, kanunlarla aynı konuda farklı hükümler taşıyan ve bu nedenle çıkacak uyuşmazlıklarda hükümleri esas alınacak temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmaların en azından hangi kaynaklardan gelen andlaşmalar olduğuna ilişkin bir belirleme yapılmasının, çıkabilecek bir takım farklı yorum ve uygulamaları önlemek bakımından yararlı olacağını düşünüyoruz ve bu nedenle 7 nci maddedeki düzenlemeye karşıyız.

Saygı ile Komisyon Başkanlığına sunarız.

Oya Araslı	Atilla Kart	Atila Emek
Ankara	Konya	Antalya
Halil Ünlütepe	Uğur Aksöz	Yılmaz Kaya
Afyon	Adana	İzmir

ADALET VE KALKINMA PARTİSİ GRUP BAŞKANVEKİLLERİ ANKARA MİLLETVEKİLLERİ SALİH KAPUSUZ, HALUK İPEK, BURSA MİLLETVEKİLİ FARUK ÇELİK, ORDU MİLLETVEKİLİ EYÜP FATSA VE HATAY MİLLETVEKİLİ SADULLAH ERGİN

İLE 193 MİLLETVEKİLİNİN TEKLİFİ

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI-NIN BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİ-RİLMESİ HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

MADDE 1. - 7.11.1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 10 uncu maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

" Kadın ve erkek eşit haklara sahiptir. "

MADDE 2. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 15 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan" ile, ölüm cezalarının infazı" ibaresi madde metninden çıkartılmıştır.

MADDE 3. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 17 nci maddesinin dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Meşru müdafaa hali, yakalama ve tutuklama kararlarının yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hükümlünün kaçmasının önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın bastırılması sırasında silah kullanılmasına kanunun cevaz verdiği zorunlu durumlarda meydana gelen öldürme fiilleri, birinci fıkra hükmü dışındadır."

MADDE 4. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 30 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Madde 30. - Kanuna uygun şekilde basın işletmesi olarak kurulan basımevi ve eklentileri ile basın araçları, suç aleti olduğu gerekçesiyle zapt ve müsadere edilemez veya işletilmekten alıkonulamaz."

MADDE 5. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 38 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası madde metninden çıkartılmış, onuncu fıkrası ile son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Ölüm cezası ve genel müsadere cezası verilemez. "

"Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç olmak üzere vatandaş suç sebebiyle yabancı bir ülkeye geri verilemez "

MADDE 6. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 87 nci maddesinde yer alan ", mahkemelerce verilip kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine" ibaresi madde metninden çıkartılmıştır.

MADDE 7. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 90 ıncı maddesinin son fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalar ile kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır."

MADDE 8. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 131 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Yükseköğretim Kurulu, Üniversiteler ve Bakanlar Kurulunca seçilen ve sayıları, nitelikleri, seçilme usulleri kanunla belirlenen adaylar arasından rektörlük ve öğretim üyeliğinde başarılı hizmet yapmış profesörlere öncelik vermek sureti ile Cumhurbaşkanınca atanan üyeler ve Cumhurbaşkanınca doğrudan doğruya seçilen üyelerden kurulur. "

MADDE 9. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 143 üncü maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 10. - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 160 ıncı maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 11. - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve halkoylamasına sunulması halinde tümüyle oylanır.
ANAYASA KOMİSYONUNUN

KABUL ETTİĞİ METİN

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI-NIN BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİ-RİLMESİ HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

MADDE 1.- 7.11.1982 tarihli ve 2709 sa-yılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 10 uncu maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

"Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür."

MADDE 2.- Teklifin 2 nci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 3.- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 17 nci maddesinin dördüncü fıkrasının başında geçen "Mahkemelerce verilen ölüm cezalarının yerine getirilmesi hali ile" ibareleri metinden çıkarılmıştır.

MADDE 4.- Teklifin 4 üncü maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 5.- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 38 inci maddesinin dokuzuncu fıkrası madde metninden çıkartılmış, onuncu fıkrası ile son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"Ölüm cezası ve genel müsadere cezası verilemez."

"Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç olmak üzere vatandaş, suç sebebiyle yabancı bir ülkeye verilemez."

MADDE 6.- Teklifin 6 ncı maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 7.- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 90 ıncı maddesinin son fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir:

"Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır."

MADDE 8.- Teklifin 8 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 9.- Teklifin 9 uncu maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 10.- Teklifin 10 uncu maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

MADDE 11.- Teklifin 11 inci maddesi Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.