TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASININ BAZI MADDELERİNDE
DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
Kanun
No. 5982 Kabul
Tarihi: 7/5/2010
MADDE 1 –
7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye
Cumhuriyeti Anayasasının 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasına “Bu maksatla
alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.” cümlesi ve
maddeye bu fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Çocuklar,
yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul
ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.”
MADDE 2 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 20 nci maddesine aşağıdaki fıkra
eklenmiştir.
“Herkes,
kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu
hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu
verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve
amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar.
Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık
rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve
usuller kanunla düzenlenir.”
MADDE 3 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 23 üncü maddesinin beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Vatandaşın
yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması
sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak sınırlanabilir.”
MADDE 4 – Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 41 inci
maddesinin kenar başlığı “I. Ailenin korunması ve çocuk hakları” şeklinde
değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“Her
çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı
olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme
hakkına sahiptir.
Devlet,
her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri alır.”
MADDE 5 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 51 inci maddesinin dördüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 6 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 53 üncü maddesinin kenar başlığı “A. Toplu iş sözleşmesi ve
toplu sözleşme hakkı” olarak değiştirilmiş, üçüncü ve dördüncü fıkraları
yürürlükten kaldırılmış ve maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“Memurlar
ve diğer kamu görevlileri, toplu sözleşme yapma hakkına sahiptirler.
Toplu
sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde taraflar Kamu
Görevlileri Hakem Kuruluna başvurabilir. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu
kararları kesindir ve toplu sözleşme hükmündedir.
Toplu
sözleşme hakkının kapsamı, istisnaları, toplu sözleşmeden yararlanacaklar,
toplu sözleşmenin yapılma şekli, usulü ve yürürlüğü, toplu sözleşme
hükümlerinin emeklilere yansıtılması, Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun
teşkili, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar kanunla düzenlenir.”
MADDE 7 – Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 54 üncü
maddesinin üçüncü ve yedinci fıkraları yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 8 – Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 74 üncü
maddesinin kenar başlığı “VII. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine
başvurma hakkı” şeklinde değiştirilmiş, maddenin üçüncü fıkrası yürürlükten
kaldırılmış ve maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“Herkes,
bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir.
Türkiye
Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği
Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.
Kamu
Başdenetçisi Türkiye Büyük Millet Meclisi
tarafından gizli oyla dört yıl için seçilir. İlk iki oylamada üye
tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu
aranır. Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy
alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy
alan aday seçilmiş olur.
Bu
maddede sayılan hakların kullanılma biçimi, Kamu Denetçiliği Kurumunun
kuruluşu, görevi, çalışması, inceleme sonucunda yapacağı işlemler ile Kamu Başdenetçisi ve kamu denetçilerinin nitelikleri, seçimi
ve özlük haklarına ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.”
MADDE 9 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 84 üncü maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 10 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 94 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“İlk seçilenlerin görev süresi iki
yıldır, ikinci devre için seçilenlerin görev süresi ise o yasama döneminin
sonuna kadar devam eder.”
MADDE 11 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 125 inci maddesinin ikinci fıkrasına “Ancak, Yüksek Askerî
Şûranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her
türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır.” şeklindeki cümle
eklenmiş ve dördüncü fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Yargı
yetkisi, idarî eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı
olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz.”
MADDE 12 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 128 inci maddesinin ikinci fıkrasına aşağıdaki cümle
eklenmiştir.
“Ancak, malî ve sosyal haklara
ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır.”
MADDE 13 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 129 uncu maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Disiplin
kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz.”
MADDE 14 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 144 üncü maddesi kenar başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“G.
Adalet hizmetlerinin denetimi
MADDE
144 – Adalet hizmetleri ile savcıların idarî görevleri yönünden Adalet
Bakanlığınca denetimi, adalet müfettişleri ile hâkim ve savcı mesleğinden
olan iç denetçiler; araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri ise adalet
müfettişleri eliyle yapılır. Buna ilişkin usul ve esaslar kanunla
düzenlenir.”
MADDE 15 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 145 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE
145 – Askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından
yürütülür. Bu mahkemeler; asker kişiler tarafından işlenen askerî suçlar
ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle
ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidir.
Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı
suçlara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde görülür.
Savaş
hali haricinde, asker olmayan kişiler askerî mahkemelerde yargılanamaz.
Askerî
mahkemelerin savaş halinde hangi suçlar ve hangi kişiler bakımından yetkili
oldukları; kuruluşları ve gerektiğinde bu mahkemelerde adlî yargı hâkim ve
savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir.
Askerî
yargı organlarının kuruluşu, işleyişi, askerî hâkimlerin özlük işleri,
askerî savcılık görevlerini yapan askerî hâkimlerin görevli bulundukları
komutanlıkla ilişkileri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı
esaslarına göre kanunla düzenlenir.”
MADDE 16 – Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 146 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE
146 – Anayasa Mahkemesi onyedi üyeden kurulur.
Türkiye
Büyük Millet Meclisi; iki üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun kendi başkan ve
üyeleri arasından, her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden, bir
üyeyi ise baro başkanlarının serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç
aday içinden yapacağı gizli oylamayla seçer. Türkiye Büyük Millet
Meclisinde yapılacak bu seçimde, her boş üyelik için ilk oylamada üye tam
sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu
aranır. İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy
alan iki aday için üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla oy alan
aday üye seçilmiş olur.
Cumhurbaşkanı;
üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıştay, bir üyeyi Askerî Yargıtay, bir üyeyi
Askerî Yüksek İdare Mahkemesi genel kurullarınca kendi başkan ve üyeleri
arasından her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden; en az ikisi
hukukçu olmak üzere üç üyeyi Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan
yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında
görev yapan öğretim üyeleri arasından göstereceği üçer aday içinden; dört
üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, birinci sınıf hâkim ve
savcılar ile en az beş yıl raportörlük yapmış
Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçer.
Yargıtay,
Danıştay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay genel
kurulları ile Yükseköğretim Kurulundan Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday
göstermek için yapılacak seçimlerde, her boş üyelik için, bir üye ancak bir
aday için oy kullanabilir; en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş
sayılır. Baro başkanlarının serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç
aday için yapılacak seçimde de her bir baro başkanı ancak bir aday için oy
kullanabilir ve en fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır.
Anayasa
Mahkemesine üye seçilebilmek için, kırkbeş yaşın
doldurulmuş olması kaydıyla; yükseköğretim kurumları öğretim üyelerinin
profesör veya doçent unvanını kazanmış, avukatların en az yirmi yıl fiilen
avukatlık yapmış, üst kademe yöneticilerinin yükseköğrenim görmüş ve en az
yirmi yıl kamu hizmetinde fiilen çalışmış, birinci sınıf hâkim ve
savcıların adaylık dahil en az yirmi yıl çalışmış
olması şarttır.
Anayasa
Mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğu
ile dört yıl için bir Başkan ve iki başkanvekili seçilir. Süresi bitenler
yeniden seçilebilirler.
Anayasa
Mahkemesi üyeleri aslî görevleri dışında resmi veya özel hiçbir görev
alamazlar.”
MADDE 17 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 147 nci maddesinin kenar başlığı “2.
Üyelerin görev süresi ve üyeliğin sona ermesi” şeklinde, birinci fıkrası
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Anayasa
Mahkemesi üyeleri oniki yıl için seçilirler. Bir
kimse iki defa Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez. Anayasa Mahkemesi üyeleri
altmışbeş yaşını doldurunca emekliye ayrılırlar.
Zorunlu emeklilik yaşından önce görev süresi dolan üyelerin başka bir
görevde çalışmaları ve özlük işleri kanunla düzenlenir.”
MADDE 18 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 148 inci maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinin
sonuna “ve bireysel başvuruları karara bağlar” ibaresi, üçüncü fıkrasındaki
“Cumhurbaşkanını,” sözcüğünden sonra gelmek üzere “Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanını,” ibaresi eklenmiş, beşinci fıkrası “Yüce Divan
kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilir. Genel Kurulun
yeniden inceleme sonucunda verdiği kararlar kesindir.” şeklinde
değiştirilmiş, maddeye ikinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki
fıkralar ve üçüncü fıkradan sonra gelmek üzere “Genelkurmay Başkanı, Kara,
Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı da görevleriyle
ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanırlar.” şeklinde yeni bir
fıkra eklenmiştir.
“Herkes,
Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından,
ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda
bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır.
Bireysel
başvuruda, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamaz.
Bireysel
başvuruya ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.”
MADDE 19 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 149 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE
149 – Anayasa Mahkemesi, iki bölüm ve Genel Kurul halinde çalışır.
Bölümler, başkanvekili başkanlığında dört üyenin katılımıyla toplanır.
Genel Kurul, Mahkeme Başkanının veya Başkanın belirleyeceği başkanvekilinin
başkanlığında en az oniki üye ile toplanır.
Bölümler ve Genel Kurul, kararlarını salt çoğunlukla alır. Bireysel
başvuruların kabul edilebilirlik incelemesi için komisyonlar
oluşturulabilir.
Siyasî
partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce
Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır, bireysel
başvurular ise bölümlerce karara bağlanır.
Anayasa
değişikliğinde iptale, siyasî partilerin kapatılmasına ya da Devlet
yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya
katılan üyelerin üçte iki oy çokluğu şarttır.
Şekil
bozukluğuna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip
karara bağlanır.
Anayasa
Mahkemesinin kuruluşu, Genel Kurul ve bölümlerin yargılama usulleri,
Başkan, başkanvekilleri ve üyelerin disiplin işleri kanunla; Mahkemenin
çalışma esasları, bölüm ve komisyonların oluşumu ve işbölümü kendi yapacağı
İçtüzükle düzenlenir.
Anayasa
Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla baktığı davalar dışında kalan işleri dosya
üzerinde inceler. Ancak, bireysel başvurularda duruşma yapılmasına karar
verilebilir. Mahkeme ayrıca, gerekli gördüğü hallerde sözlü açıklamalarını
dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanları çağırabilir ve
siyasî partilerin kapatılmasına ilişkin davalarda, Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcısından sonra kapatılması istenen siyasî partinin genel
başkanlığının veya tayin edeceği bir vekilin savunmasını dinler.”
MADDE 20 – Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 156 ncı maddesinin son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Askerî
Yargıtayın kuruluşu, işleyişi, mensuplarının
disiplin ve özlük işleri mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı
esaslarına göre kanunla düzenlenir.”
MADDE 21 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 157 nci maddesinin son fıkrası
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Askerî
Yüksek İdare Mahkemesinin kuruluşu, işleyişi, yargılama usulleri,
mensuplarının disiplin ve özlük işleri mahkemelerin bağımsızlığı ve
hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.”
MADDE 22 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 159 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE
159 – Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve
hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar.
Hâkimler
ve Savcılar Yüksek Kurulu yirmiiki asıl ve oniki yedek üyeden oluşur; üç daire halinde çalışır.
Kurulun
Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun, dört asıl
üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yükseköğretim kurumlarının hukuk,
iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri, üst
kademe yöneticileri ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca, üç asıl ve üç
yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca, iki asıl
ve iki yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca, bir
asıl ve bir yedek üyesi Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi
üyeleri arasından, yedi asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıf olup,
birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim
ve savcıları arasından adlî yargı hâkim ve savcılarınca, üç asıl ve iki
yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren
nitelikleri yitirmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı
hâkim ve savcılarınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler
yeniden seçilebilir.
Kurul
üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki altmış gün
içinde yapılır. Cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyelerin görev süreleri
dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip eden altmış
gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır. Diğer üyeliklerin boşalması
halinde, asıl üyenin yedeği tarafından kalan süre tamamlanır.
Yargıtay, Danıştay ve Türkiye Adalet Akademisi genel
kurullarından seçilecek Kurul üyeliği için her üyenin, birinci sınıf adlî
ve idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilecek Kurul üyeliği için
her hâkim ve savcının; ancak bir aday için oy kullanacağı seçimlerde, en
fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilir. Bu
seçimler her dönem için bir defada ve gizli oyla yapılır.
Kurulun,
Adalet Bakanı ile Adalet Bakanlığı Müsteşarı dışındaki asıl üyeleri,
görevlerinin devamı süresince; kanunda belirlenenler dışında başka bir
görev alamazlar veya Kurul tarafından başka bir göreve atanamaz ve seçilemezler.
Kurulun
yönetimi ve temsili Kurul Başkanına aittir. Kurul Başkanı dairelerin
çalışmalarına katılamaz. Kurul, kendi üyeleri arasından daire başkanlarını
ve daire başkanlarından birini de başkanvekili olarak seçer. Başkan, yetkilerinden
bir kısmını başkanvekiline devredebilir.
Kurul, adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul
etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa
ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında
karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini
yapar; Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı
çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar; ayrıca,
Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir.
Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun, tüzük, yönetmeliklere
ve genelgelere (hâkimler için idarî nitelikteki genelgelere) uygun olarak
yapıp yapmadıklarını denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri
sırasında suç işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve
görevleri icaplarına uyup uymadığını araştırma ve gerektiğinde haklarında
inceleme ve soruşturma işlemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hâkimler ve
Savcılar Yüksek Kurulu Başkanının oluru ile Kurul müfettişlerine
yaptırılır. Soruşturma ve inceleme işlemleri, hakkında soruşturma ve
inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle de
yaptırılabilir.
Kurulun
meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararlarına karşı
yargı mercilerine başvurulamaz.
Kurula
bağlı Genel Sekreterlik kurulur. Genel Sekreter, birinci sınıf hâkim ve
savcılardan Kurulun teklif ettiği üç aday arasından Kurul Başkanı
tarafından atanır. Kurul müfettişleri ile Kurulda geçici veya sürekli
olarak çalıştırılacak hâkim ve savcıları, muvafakatlerini alarak atama
yetkisi Kurula aittir.
Adalet
Bakanlığının merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında geçici veya sürekli
olarak çalıştırılacak hâkim ve savcılar ile adalet müfettişlerini ve hâkim
ve savcı mesleğinden olan iç denetçileri, muvafakatlerini alarak atama yetkisi
Adalet Bakanına aittir.
Kurul
üyelerinin seçimi, dairelerin oluşumu ve işbölümü, Kurulun ve dairelerin
görevleri, toplantı ve karar yeter sayıları, çalışma usul ve esasları,
dairelerin karar ve işlemlerine karşı yapılacak itirazlar ve bunların
incelenmesi usulü ile Genel Sekreterliğin kuruluş ve görevleri kanunla
düzenlenir.”
MADDE 23 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 166 ncı maddesinin kenar başlığı “I.
Planlama; Ekonomik ve Sosyal Konsey” şeklinde değiştirilmiş ve maddeye
aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Ekonomik
ve sosyal politikaların oluşturulmasında hükümete istişarî
nitelikte görüş bildirmek amacıyla Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulur.
Ekonomik ve Sosyal Konseyin kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenir.”
MADDE 24 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının geçici 15 inci maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 25 – Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasına aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.
“GEÇİCİ
MADDE 18 – Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Anayasa Mahkemesinin mevcut
yedek üyeleri asıl üye sıfatını kazanır.
Bu
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren otuz gün içinde, Türkiye Büyük
Millet Meclisi bir üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun ve bir üyeyi de baro
başkanlarının gösterecekleri üçer aday içinden seçer.
Türkiye
Büyük Millet Meclisinin yapacağı üye seçimi için aday göstermek amacıyla;
a)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş gün içinde, Sayıştay
Başkanı adaylık başvurusunu ilan eder. İlan tarihinden itibaren beş gün
içinde adaylar Başkanlığa başvurur. Başvuru tarihinin sona erdiği günden
itibaren beş gün içinde Sayıştay Genel Kurulunca seçim yapılır. Her
Sayıştay üyesinin ancak bir aday için oy kullanabileceği bu seçimde en
fazla oy alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır.
b)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş gün içinde, Türkiye
Barolar Birliği Başkanlığı adaylık başvurusunu ilan eder. İlan tarihinden
itibaren beş gün içinde adaylar Türkiye Barolar Birliği Başkanlığına
başvurur. Başvuru tarihinin sona erdiği günden itibaren beş gün içinde
Türkiye Barolar Birliği Başkanlığının ilanında gösterilen yer ve zamanda
baro başkanları tarafından seçim yapılır. Her bir baro başkanının ancak bir
aday için oy kullanabileceği bu seçimde, en fazla oy alan üç kişi aday
gösterilmiş sayılır.
c)
(a) ve (b) bentleri uyarınca yapılan seçimlerin sonucunda aday gösterilmiş
sayılanların isimleri seçimin yapıldığı günü takip eden gün Sayıştay ve
Türkiye Barolar Birliği başkanlıklarınca Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlığına bildirilir.
ç)
(c) bendi uyarınca yapılan bildirimden itibaren on gün içinde Türkiye Büyük
Millet Meclisinde seçim yapılır. Her boş üyelik için yapılacak seçimde, ilk
oylamada üye tamsayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tamsayısının salt
çoğunluğu aranır; ikinci oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa bu oylamada en
çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla
oy alan aday üye seçilmiş olur.
Cumhurbaşkanı,
birer üyeyi Yargıtay ve Danıştay kontenjanlarından olan ilk üyeliklerin
boşalmasından sonra Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan
yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında
görev yapan öğretim üyeleri arasından göstereceği üçer aday içinden seçer.
Anayasa
Mahkemesi üyeliğine aday gösteren kurumların halen mevcut üyeleri ile kendi
kontenjanlarından seçilmiş yedek üyeler, tamamlama seçiminde göz önünde
bulundurulur.
Anayasa
Mahkemesinde halen belli görevlere seçilmiş olanların bu sıfatları seçilmiş
oldukları sürenin sonuna kadar devam eder. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihte üye olanlar yaş haddine kadar görevlerine devam ederler.
Bireysel
başvuruya ilişkin gerekli düzenlemeler iki yıl içinde tamamlanır. Uygulama
kanununun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bireysel başvurular kabul
edilir.
GEÇİCİ
MADDE 19 – Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren otuz gün içinde
aşağıda belirtilen esas ve usuller dahilinde
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyeleri seçilir:
a)
Cumhurbaşkanı, hâkimlik mesleğine alınmasına engel bir hali olmayan;
yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında en
az onbeş yıldan beri görev yapan öğretim üyeleri,
üst kademe yöneticileri ile meslekte fiilen onbeş
yılını doldurmuş avukatlar arasından dört üye seçer. Cumhurbaşkanı, üst
kademe yöneticileri arasından seçeceği Kurul üyesini, bakanlık,
müsteşarlık, müsteşar yardımcılığı, valilik, Cumhurbaşkanlığı Genel
Sekreterliği, kamu kurum ve kuruluşlarında genel müdürlük veya teftiş
kurulu başkanlığı görevlerini yapanlar arasından seçer.
b)
Yargıtay Genel Kurulu, Yargıtay üyeleri arasından üç asıl ve üç yedek üye
seçer. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi gün içinde
Yargıtay Birinci Başkanı adaylık başvurusunu ilan eder. İlan tarihinden
itibaren yedi gün içinde adaylar Birinci Başkanlığa başvurur. Başvuru
tarihinin sona erdiği günden itibaren onbeş gün
içinde Yargıtay Genel Kurulu seçim yapar. Her Yargıtay üyesinin sadece bir
aday için oy kullanabileceği seçimde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla
asıl ve yedek üye seçilmiş olur.
c)
Danıştay Genel Kurulu, Danıştay üyeleri arasından iki asıl ve iki yedek üye
seçer. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi gün içinde
Danıştay Başkanı adaylık başvurusunu ilan eder. İlan tarihinden itibaren
yedi gün içinde adaylar Başkanlığa başvurur. Başvuru tarihinin sona erdiği
günden itibaren onbeş gün içinde Danıştay Genel
Kurulu seçim yapar. Her Danıştay üyesinin sadece bir aday için oy
kullanabileceği seçimde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek
üye seçilmiş olur.
ç)
Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu, kendi üyeleri arasından, Hâkimler ve
Savcılar Yüksek Kuruluna bir asıl ve bir yedek üye seçer. Bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi gün içinde Türkiye Adalet Akademisi
Başkanı adaylık başvurusunu ilan eder. İlan tarihinden itibaren yedi gün
içinde adaylar Başkanlığa başvurur. Başvuru tarihinin sona erdiği günden
itibaren onbeş gün içinde Türkiye Adalet
Akademisi Genel Kurulu seçim yapar. Her üyenin sadece bir aday için oy
kullanabileceği seçimde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek
üye seçilmiş olur.
d)
Yedi asıl ve dört yedek üye birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı
gerektiren nitelikleri yitirmemiş olan adlî yargı hâkim ve savcıları
arasından, adlî yargı hâkim ve savcıları tarafından Yüksek Seçim Kurulunun
yönetim ve denetiminde seçilir. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren beş gün içinde Yüksek Seçim Kurulu adaylık başvurularını ilân
eder. İlân tarihinden itibaren üç gün içinde adaylar Yüksek Seçim Kuruluna
başvurur. Başvuru tarihinin sona erdiği günden itibaren iki gün içinde
Yüksek Seçim Kurulu adayların başvurularını inceler ve aday listesini
belirleyerek ilân eder. Takip eden iki gün içinde bu listeye karşı itiraz
edilebilir. İtiraz süresinin sona erdiği günden itibaren iki gün içinde
itirazlar incelenir, sonuçlandırılır ve kesin aday listesi ilân edilir.
Yüksek Seçim Kurulunun kesin aday listesini ilân ettiği tarihten sonraki
ikinci Pazar günü her ilde, il seçim kurulunun yönetim ve denetimi altında
yapılacak seçimlerde, o ilde ve ilçelerinde görev yapan hâkim ve savcılar
oy kullanır. İl seçim kurulları o ilde oy kullanacak hâkim ve savcıların
sayısına göre sandık kurulları oluşturur. Sandık kurullarının işlem, tedbir
ve kararlarına karşı yapılan şikâyet ve itirazlar il seçim kurulunca karara
bağlanır. Adaylar propaganda yapamazlar; sadece, Yüksek Seçim Kurulu
tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde özgeçmişlerini bu iş
için tahsis edilmiş bir internet sitesinde yayımlayabilirler. Bu seçimlerde
her seçmen sadece bir aday için oy kullanabilir. Seçimlerde en çok oy alan
adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilmiş olur. Kullanılacak oy
pusulalarıyla ilgili diğer hususlar Yüksek Seçim Kurulu tarafından
belirlenir. Yüksek Seçim Kurulu, oy pusulalarını kendisi bastırabileceği
gibi gerektiğinde uygun göreceği il seçim kurulları vasıtasıyla bastırmaya
da yetkilidir. Yapılacak seçimlerde, 26/4/1961
tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri
Hakkında Kanunun bu bende aykırı olmayan hükümleri uygulanır.
e)
Üç asıl ve iki yedek üye birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı
gerektiren nitelikleri yitirmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından,
idarî yargı hâkim ve savcıları tarafından Yüksek Seçim Kurulunun yönetim ve
denetiminde seçilir. Bölge idare mahkemelerinin bulunduğu illerde, il seçim
kurulunun yönetim ve denetimi altında yapılacak bu seçimlerde, o bölge
idare mahkemesinde ve yargı çevresi içerisinde kalan yerlerde görev yapan
idarî yargı hâkim ve savcıları oy kullanır. Bu seçimler hakkında da (d)
bendi hükümleri uygulanır.
Birinci
fıkranın (a), (ç), (d) ve (e) bentleri uyarınca seçilen Hâkimler ve
Savcılar Yüksek Kurulunun asıl üyeleri bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten sonraki otuzuncu günü takip eden iş günü görevlerine başlarlar.
Bu
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun
Yargıtay ve Danıştaydan gelen asıl ve yedek
üyelerinin görevleri, seçilmiş oldukları sürenin sonuna kadar devam eder.
Bunlardan, Yargıtaydan gelen üyelerden görev
süresini tamamlayanların yerine birinci fıkranın (b) bendi uyarınca
seçilenler; Danıştaydan gelen üyelerden görev
süresini tamamlayanların yerine birinci fıkranın (c) bendi uyarınca
seçilenler, sırayla göreve başlarlar.
Birinci
fıkranın (b) ve (c) bentleri uyarınca seçilen üyelerden, üçüncü fıkra
uyarınca göreve başlayanların görev süresi, birinci fıkranın (a), (ç), (d)
ve (e) bentleri uyarınca seçilen diğer Kurul üyelerinin görev süresinin
bittiği tarihte sona erer.
İlgili
kanunlarda gerekli düzenlemeler yapılıncaya kadar, Hâkimler ve Savcılar
Yüksek Kuruluna seçilen asıl üyeler, Yargıtay daire başkanı için ilgili
mevzuatında öngörülen tüm malî ve sosyal haklar ile emeklilik hakkından
aynen yararlanırlar. Ayrıca, Kurulun Başkanı dışındaki asıl üyelerine,
(30000) gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı
sonucu bulunacak miktarda aylık ek tazminat ödenir.
İlgili
kanunlarda düzenleme yapılıncaya kadar, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu;
a)
Anayasa hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla, yürürlükteki kanun hükümlerine
göre Kurul şeklinde çalışır.
b)
İkinci fıkra uyarınca asıl üyelerinin göreve başladığı tarihten itibaren
bir hafta içinde Adalet Bakanının başkanlığında toplanır ve bir geçici
Başkanvekili seçer.
c)
En az onbeş üye ile toplanır ve üye tam sayısının
salt çoğunluğu ile karar verir.
ç)
Sekreterya hizmetleri Adalet Bakanlığı tarafından
yürütülür.
Kurul
müfettişleri ile adalet müfettişleri atanıncaya kadar, mevcut adalet
müfettişleri, Kurul müfettişi ve adalet müfettişi sıfatıyla görev yaparlar.
Bu
madde hükümleri, ilgili kanunlarda gerekli düzenlemeler yapılıncaya kadar
uygulanır.”
MADDE 26 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve
halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanır.
|